Суша Пётр Іларыёнавіч і Зыль Уладзімір Сяргеевіч
Аповед пра прадзедаў Зыль Аліны, вучаніцы 4
класа, члена ГА “БРПА”.
Калі я была маленькая, то вельмі любіла слухаць бабуліны дзівосныя
казкі. Расказвала бабуля мне, калі я падрасла, і пра іншае, пра сваё жыццё і
жыццё наогул. Асабліва запомніўся мне аповед пра жыццёвы шлях маіх
прадзедаў ў час, калі пачалася Вялікая Айчыная вайна.
Вось што яна мне расказала пра лёс прадзеда Сушы Пятра Іларыёнавіча:
“Вайна змяніла лёс многіх людзей. Мае бацькі – не выключэнне. Мой тата,
Суша Пётр Іларыёнавіч, які нарадзіўся ў 1911 годзе, да вайны жыў у вёсцы
Праходка. У яго была сям’я: жонка і трое дзяцей. Калі пачалася вайна, мой тата
пайшоў у партызаны, а сям’я заставалася ў вёсцы. У 1943 годзе, калі немцы
адступалі, яны выразалі сям’ю майго таты, не пашкадавалі нават малых
дзяцей. Таму тата не вельмі любіў расказваць аб тым, як ён ваяваў у
партызанах. Ці былі вы ў Мінску ў Дзяржаўым музеі гісторыі Вялікай Айчыннай вайны?
Калі былі, то, напэўна, бачылі там сярод экспанатаў самаробную гармату. Ці
ведаеце вы, што гэта гармата была зроблена у нашай вёсцы?
Каб зрабіць яе, партызаны знялі з падбітых танкаў БТ-3 дзве
45-міліметровыя гарматы і адправіліся ў саўгас “Новыя Зелянкі”, дзе да вайны
была добрая кузня, каб зрабіць першую партызанскую артылерыю.
Сем дзён шчыравалі маёр Карагодзін і саўгасны каваль над стварэннем
партызанскай артылерыі. Ствалы, знятыя з танкаў, замацавалі на конныя
сеялкі, з якіх знялі зернепрыёмнікі і звузілі вось машыны. Адзін конь мог лёгка
перамяшчаць гэту канструкцыю.
Так, у атрадзе “Іскра” ўпершыню ў Мінскай зоне была створана першая
партызанская артылерыйская батарэя, камандаваць якой было даручана маёру
Карагодзіну. Мне таксама расказалі аб тым, як мой прадзядуля Валодзя разам з
маці дапамог маёру Карагодзіну і яго таварышу Дзярабіну выратавацца ад фашыстаў,
пасля чаго яго забралі ў партызанскі атрад “Іскра” брыгады “Разгром”, дзе ён
ваяваў да вызвалення Беларусі. Гэты эпізод апісаны ў кнізе У.Зяленскага “В боях
испытанные”. Пасля вайны партызаны брыгады “Разгром” штогод збіраліся на традыцыйную
сустрэчу ў Сакалах, што на рацы Уша непадалёку ад вёскі Рудня. Там ў 1966 годзе
ўпершыню за пасляваенныя годы сустрэліся былы маёр Карагодзін А.В. і былы юны
партызан Зыль У.С., які стаў лепшым трактарыстам саўгаса “Новыя Зелянкі”. З
кожным годам ветэранаў становіцца ўсё меней і меней. Дык няхай гэта гармата
напамінае нам, нашчадкам, якія не зведалі жахаў вайны, што нельга дапусціць, каб
на нашай шматпакутнай зямлі калі-небудзь грымелі выбухі і лілася кроў. Хай
заўсёды свеціць яркае сонейка, ззяюць усмешкі дзетвары і будзе мір на ўсёй
планеце.
Зыль Уладзімір Сяргеевіч, мой прадзед, юны партызан атрада “Іскра”. Першая партызанская гармата, створаная ў в.Новыя Зелянкі, камандаваць
якой было даручана маёру Карагодзіну. У 1966 годзе ўпершыню за пасляваенныя гады сустрэліся былы маёр
Карагодзін А.В. і былы юны партызан Зыль У.С., які стаў лепшым трактарыстам
саўгаса “Новыя Зелянкі”. Узнагароды майго прадзеда Зыля У.С., якія зноходзяцца ў школьным
краязнаўчым музеі.
Мая мама, Суша Антаніна Сямёнаўна, нарадзілася ў 1918 годзе ў
вёсцы Грабёнка. Пасля заканчэння педагагічнага тэхнікума яна працавала
настаўніцай пачатковых класаў у вёсцы Клінок. Перад самай вайной яна выйшла
замуж. Калі пачалася вайна, яе мужа мабілізавалі і ён загінуў літаральна ў
першыя месяцы вайны. Мама вярнулася ў Грабёнку ў бацькоўскі дом. Яна не была ў
партызанах, але выконвала некаторыя іх заданні, была сувязной.
Мой тата
закончыў вайну толькі восенню 1945 года: пасля перамогі над Германіяй іх часць
была накіравана на Далёкі Ўсход, у Маньчжурыю, дзе яшчэ ішла вайна з японцамі.
Вярнуўся тата з Далёкага Ўсходу толькі ў лістападзе 1945 года. Уладкаваўся на
работу ў вёсцы Грабёнка, дзе і сустрэў маю маму. Тут яны пражылі ўсё астатняе
жыццё, выгадавалі трох сыноў і дачку. Вось так змяніла вайна лёс маіх бацькоў”.
У стварэнні гэтай гарматы прымаў удзел і мой прадзед – Зыль
Уладзімір Сяргеевіч, які ў той час быў памочнікам каваля. Яму было ўсяго 16
гадоў.
Мой прадзед Зыль Уладзімір Сяргеевіч не толькі быў
добрасумленным, адважным партызанам, але і добрым, чулым чалавекам. Не раз юны
партызан адлічаўся ў баях, за што быў ўзнагароджаны ордэнам “Айчынай вайны 2-й
ступені”, медалём “За боевые заслуги”.
Былыя партызаны, якія збіраліся на
традыцыйныя сустрэчы да Дня Перамогі, фатаграфаваліся на памяць каля гэтай
гарматы, успаміналі тыя поўныя выпрабаванняў і гора гады, сваіх баявых сяброў,
якія не дажылі да светлага дня Перамогі або памерлі ўжо пасля вайны ад
перанесеных ран.